دوغ ایرانی یک نوشیدنی سالم و گوارا است که ما در این نوشته، شما را با آن بیشتر آشنا می کنیم. این نوشته به همراه ویدیو یا پادکست آموزشی می باشد و برای آشنایی بیشتر با فرهنگ ایرانی و زبان فارسی نوشته شده است.
ویدیوی این درس فارسی درباره دوغ ایرانی
دوغ ایرانی چیست؟
دوغ ایرانی یک نوشیدنی سالم و گوارا است که مردم ایران از سالها پیش تا به امروز به نوشیدن و لذت بردن از آن پرداخته اند. بنابر این، این نوشیدنی خوشمزه، در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای دارد.
دوغ از چه ساخته می شود؟
برای درست کردن دوغ ایرانی، ماست، آب و نمک را با هم مخلوط می کنند و هم می زنند. این ترکیب، ساده ترین گونه دوغ است. برای خنک کردن دوغ، چند تکه یخ در داخل آن می ریزند و یا پارچ دوغ را در داخل یخچال نگهداری می کنند. گاهی برای خوشمزه تر شدن بیشتر دوغ، از سبزیجات خوشبویی مانند نعناع، پونه و غیره نیز استفاده می شود. یعنی این سبزیجات خشک شده را به شکل پودر به دوغ می افزایند.
فواید نوشیدن دوغ
برخلاف نوشابه های صنعتی که معمولا مقدار زیادی شکر دارند، دوغ ایرانی یک نوشیدنی کاملا طبیعی و پرفایده است. چون دوغ از فراورده های لبنی یا شیری است، در آن مقدار زیادی کلسیوم و ویتامین های مفید برای بدن و به ویژه استخوان ها وجود دارد.
همچنین، نوشیدن دوغ می تواند در گوارش بهتر غذا به ویژه غذاهای دارای گوشت و پروتئین بسیار مفید باشد. از سوی دیگر، نوشیدن دوغ خنک در فصل گرم تابستان بسیار دلچسب و آرامش بخش است و می تواند سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت کند.
آب دوغ خیار چیست؟
بسیاری از مردم ایران، به ویژه در فصل تابستان، برای ناهار، گونه ویژه ای از دوغ به نام آب دوغ خیار را نوش جان می کنند. آب دوغ خیار همان دوغ است که به آن خیار خرد شده، سبزیجات تازه مانند تره و ریحان، تکه های گردو، دانه های انگور و غیره افزوده می شود. برخی ایرانیان، به ویژه مردم قدیمی تر، دوست دارند که در کاسه آب دوغ خیار خود، تکه های کوچک نان را بریزند و خیس کنند و این ترکیب را نوش جان کنند. به این ترکیب تکه های نان خیس خورده با آب دوغ خیار، آبگوشت و غیره، تلیت یا تیلیت گفته می شود.
آش دوغ چیست؟
آش دوغ یک غذای سنتی و محلی ایرانی است که در جاهای مختلف کشور ایران با روش های مختلف پخته می شود. این آش از دوغ، سبزیجات، حبوبات و ادویه جات گوناگون درست می شود و مزه ای ترش و دلچسب دارد. معمولا برای درست کردن دوغ در آش دوغ، از کشک محلی که به شکل دانه های کوچک است استفاده می شود.
برای درست کردن کشک محلی، دانه های خشک شده کشک را در یک ظرف سوفالی ویژه، می ریزند و به آن آب اضافه می کنند. سپس ترکیب آب و دانه های کشک را می سایند تا کشک محلی خوشمزه و سالم ساخته شود. حتی درباره آش دوغ یا آش کشک، یک ضرب المثل فارسی نیز وجود دارد که می گوید:
آش کشک خالته، بخوری پاته، نخوری پاته
این ضرب المثل در زمانی استفاده می شود که کسی بخواهد با آوردن بهانه ای، از زیر کاری در برود و آن کار را انجام ندهد.
پذیرایی از مهمان با دوغ ایرانی
ایرانیان که بسیار مهمان نواز هستند، در مهمانی های خود، در کنار غذاهای ایرانی مانند جوجه کباب، ته چین، آش رشته، خورش قرمه سبزی، و غیره، دوغ خوشمزه ایرانی را نیز درست می کنند و با آن از مهمان های خود پذیرایی می کنند. در سفره ایرانی، در کنار دوغ، ته دیگ نیز دیده می شود. ته دیگ به بخشی از پلو یا چلو گفته می شود که در ته دیگ قرار دارد و به همین دلیل، بیشتر گرما می بیند و رنگش کمی تیره تر می شود.
در جشن هایی که ریشه در فرهنگ ایران زمین دارند، مانند نوروز، جشن سیزده بدر، شب چله یا شب یلدا و غیره، معمولا نوشیدنی دوغ پای ثابت در سفره ایرانی است. برای مثال، به تصویری که در پایین می بینید، توجه کنید. این تصویر مربوط به جشن سیزده بدر سال گذشته است که من و خانواده ام برای نهار، دوغ ایرانی نیز نوشیدیم. جای شما خالی!
ریشه واژه دوغ
جالب است که بدانید ریشه واژه دوغ از بن زمان حال مصدر دوشیدن که “دوش” است، می آید. بنابر این، واژه دوغ در اصل به معنی دوشیدن شیر است. همین نکته نشان می دهد که واژه دوغ که از زبان فارسی وارد زبان انگلیسی نیز شده است، از دیرینه و جایگاه والایی برخوردار است. معادل واژه دوغ در زبان انگلیسی doogh می باشد.
معروف ترین دوغ محلی ایران
در شهرهای گوناگون ایران زمین، گونه های مختلفی از دوغ محلی دیده می شود که کمی با هم فرق دارند. در اینجا، چند نمونه از معروف ترین دوغ های محلی در ایران را نام می بریم.
- دوغ محلی آذربایجان به نام “آیران” شناخته می شود و از ماست چکیده و آب ساخته می شود. این دوغ مزه ترش و شور دارد و به دلیل داشتن گاز طبیعی، بسیار دلچسب است.
- دوغ محلی کردستان و کرمانشاه از ترکیب ماست، آب، نعناع و پونه ساخته می شود. این دوغ مزه ای خنک و دلچسب دارد و به عنوان نوشیدنی ایده آل در فصل گرما شناخته می شود.
- دوغ محلی گیلان از ترکیب ماست، آب، نعناع و سیر ساخته می شود. این دوغ مزه ای تند و قوی دارد و همراه غذاهای محلی گیلان مانند کباب ترش و فسنجان سرو می شود.
- دوغ محلی اصفهان و گلپایگان از ترکیب ماست، آب، نعناع و زعفران ساخته می شود. این دوغ مزه ای ملایم و خوشبو دارد و به عنوان نوشیدنی سنتی در کنار غذاهای مختلف سرو می شود.
من دوغ ایرانی را به خاطر مزه ی خوب و گوارای آن و فواید سلامتی اش بسیار دوست دارم. جالب است که در کشور های دیگر، مثل اوکراین نیز، نوشیدنی های مشابهی وجود دارند. در اوکراین ما کفیر می خوریم که خیلی خوشمزه است.
مرسی المیرا به خاطر این کامنت جالب که گذاشتید. برای من هم خیلی جالب است که در کشور اوکراین هم یک نوع نوشیدی مانند دوغ مصرف می شود. من که خودم عاشق دوغ هستم و هرگز دوغ را با نوشیدنی های دیگر مانند نوشابه های گازدار و رنگارنگ عوض نمی کنم.