سمنو چیست و در سفره هفت سین چه جایگاهی دارد؟ در این نوشته، درباره سمنو که یکی از سین های مهم در سفره هفت سین است، بیشتر خواهیم دانست. این مقاله به همراه ویدیوی آن برای غیر فارسی زبانان به زبان ساده نوشته شده است تا بتوانند با زبان فارسی و فرهنگ ایرانی بیشتر آشنا شوند.
ویدیوی این درس درباره سمنو چیست؟
سمنو چیست؟
سمنو که با حرف سین شروع می شود، یکی از سین های مهم و ثابت در سفره هفت سین در جشن باستانی نوروز است. سمنو یا سمنک یک خوراکی شیرین و چسبناک است که از آرد و جوانه گندم ساخته می شود. رنگ سمنوی آماده، تقریبا مانند حلوا، قهوه ای است. خواستگاه سمنو به زمان ساسانیان برمی گردد و سمنو نماد برکت زمین و نو شدن طبیعت به ویژه در بین کشاورزان بوده است.
همانطوری که در تصویر بالا می بینید، سمنو با یک فلش قرمز رنگ نشان داده شده است. این تصویر توسط نویسنده این مقاله گرفته شده است و مربوط به سفره هفت سین جشن نوروز سال 1403 خورشیدی در خانه ما می باشد که بسیار ساده و زیبا است.
جشن سمنو پزان
سمنو بیشتر در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان پخته می شود و برای پختن آن، جشن و مراسم خاصی وجود دارد. همانطوری که می بینید، همه این کشورها فارسی زبان هستند و این خود نشان می دهد که سمنو در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای دارد. در هنگام پختن سمنو، سرود های ویژه ای خوانده می شود. برای مثال، سرود زیر در افغانستان و تاجیکستان در جشن سمنو پزان خوانده می شود:
سُمَنَک در جوش و ما کفچه زنیم، دیگران در خواب و ما دفچه زنیم
اعضای خانواده و خویشاوندان در طول مدت پختن و آماده شدن سمنو، دور هم جمع می شوند و از این گردهمایی یا دورهمی در جشن سمنو پزان لذت می برند. ایرانیان نیز در جشن سمنو پزان سروده زیر را با هم می خوانند:
آی سمنو، وای سمنو، مال پای هفت سین، سمنو
برای درست کردن سمنو، گندم را به مدت دو تا سه روز در آب خیس می کنند تا جوانه بزند. سپس، جوانه گندم را در پارچه خیس گذاشته و آن را در جای تاریک و گرم می گذارند تا ریشه بزند. سپس گندم جوانه زده را چرخ یا آسیاب می کنند و شیره آن را می گیرند. آرد گندم را در آب حل می کنند و به شیره گندم می افزایند.
ترکیب شیره گندم، آرد گندم و آب را در داخل قابلمه یا دیگ ریخته و برای مدت طولانی و با گرمای ملایم هم می زنند. در این زمان، به سمنو کمی نمک و روغن نیز اضافه می شود. در پایان، بادام یا فندق نیز به سمنو اضافه می شود و دیگ سمنو را خاموش می کنند تا کمی سرد و سفت شود.
امروزه، مانند ماهی قرمز سفره هفت سین، معمولا سمنو نیز به شکل آماده از بازار تهیه می شود چون پختن و درست کردن سمنو کمی زمانگیر است و باید به شکل گروهی انجام شود. البته باید گفت که ماهی قرمز در سفره هفت سین از بخش های اصلی این سفره نمی باشد و پیشینه طولانی ندارد.
چرا مزه سمنو شیرین است؟
جالب است بدانید که مزه شیرین سمنو از شکر یا مواد شیرین کننده دیگر نیست. در واقع، این شیرینی به طور طبیعی در فرآیند پختن و درست شدن سمنو ایجاد می شود و به خاطر وجود جوانه گندم در سمنو است. وقتی گندم جوانه می زند، نشاسته موجود در گندم به قندی به نام مالتوز تبدیل می شود که در سمنو مزه شیرین به وجود می آورد.
نماد سمنو در سفره هفت سین
سمنو در سفره هفت سین و فرهنگ ایرانی نماد برکت، روزی، تندرستی و شادکامی است. رنگ قهوه ای مایل به طلایی سمنو و شباهت آن به رنگ طلا و خورشید، سمنو را در فرهنگ ایرانی، نماد برکت، ثروت و روشنایی ساخته است. گندم موجود در سمنو در فرهنگ ایرانی نماد روزی و برکت است.
همچنین، مزه شیرین و دلچسب سمنو نماد کامیابی و خوشبختی است. البته، پختن سمنو، کاری دشوار، گروهی و طولانی است و به همین دلیل، سمنو به عنوان نماد صبر و حوصله نیز در نظر گرفته می شود.
فواید سمنو
سمنو دارای مقدار زیادی کلسیم، پتاسیم، آهن، فسفر و گونه های مختلف ویتامین ب می باشد و به این دلیل، برای کودکان، مادران شیرده و افراد سالمند مفید می باشد. بنابر این، خوردن سمنو برای جلوگیری از پوکی استخوان و بیماری کم خونی بسیار مفید است. اگر در درست کردن و پختن سمنو، از بادام، فندق و دیگر مغزها استفاده شود، این خوراک خوشمزه می تواند خواص این مغزها را نیز دربر بگیرد.
بخش های اصلی سفره هفت سین
سمنو تنها یکی از هفت سین اصلی در سفره هفت سین می باشد. در زیر، به معرفی دیگر بخش های سفره هفت سین به همراه نماد مربوط به آن می پردازیم:
این جزئیات درباره جشن سمنو برای من خیلی جالب بود. من تا حالا نمی دانستم که جشن پختن سمنو در کشور های فارسی زبان وجود دارد. امیدوارم یک روز خودم این جشن را ببینم.
برای من هم جشن سمنو پزان بسیار جالب و هیجان انگیز است. البته خوشبختانه تا کنون چند بار این جشن زیبا و باستانی را از نزدیک دیده ام.