آشنایی با شعر پروین اعتصامی برای آموزش زبان فارسی

آشنایی با پروین اعتصامی و شعرهای او برای آموزش آنلاین زبان فارسی به غیر فارسی زبانان در مدرسه فارسی LELB Society که بهترین منابع آموزش زبان فارسی همراه با ویدیو را برای غیر فارسی زبانان فراهم آورده است.

ویدیوی درس پروین اعتصامی

زندگینامه پروین اعتصامی

پروین اعتصامی با نام رخشنده در 25 اسفند 1285 در تبریز به دنیا آمده است. پدر او، یوسف اعتصامی، نویسنده و مترجم بوده است. پروین در دوران کودکی، زبان های فارسی و انگلیسی را از پدرش آموخت. او در نزد دهخدا و ملک الشعرا بهار با ادبیات فارسی آشنا شد. پروین، تحصیلات خود را در مدرسه آمریکایی ادامه داد. او دانش آموز ممتازی بود و بعدها نیز در همان مدرسه به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی پرداخت.

نخستین دیوان شعر پروین در 1314 به چاپ رسید. این مجموعه شعر بسیار مورد استقبال قرار گرفت. به همین دلیل، نشان علمی و ادبی نیز به پروین داده شد. پروین مدتی نیز به عنوان مدیر کتابخانه دانشسرای عالی بود. نظم و ترتیب پروین در کتابخانه بسیار مورد توجه استادان و دانشجویان آن زمان بود. پروین بعد از فوت پدرش بسیار منزوی شد. سرانجام، پروین اعتصامی در فروردین 1320 از بیماری حصبه در تهران درگذشت.

شهرت پروین اعتصامی

پروین اعتصامی از همان کودکی شعرهای ساده و تخیلی می سرود. شعرهای پروین بیشتر به شکل مناظره یعنی گفتگو بین دو چیز است. شعرهای پروین درباره موضوع های اجتماعی و اخلاقی بود. برای همین، مورد علاقه و توجه بیشتر مردم قرار می گرفت. پروین به شکل انتقادی مسائل روزگار خود را با تمثیل و شخصیت بخشی به اشیا در شعرهایش در آورده است.

اشعار معروف پروین اعتصامی

نخستین شعرهای پروین اعتصامی در سن هفت سالگی او بوده است. شعرهای کودکانه پروین مانند مناظره «نخود و لوبیا» بسیار شیرین و دلنشین بودند. پروین این شعر را در 8 سالگی سروده است.

نخودی گفت لوبیایی را            ***     کز چه من گردم این چنین، تو دراز؟

گفت: ما هر دو را بباید پخت     ***     چاره ای نیست، با زمانه بساز

رمز خلقت، به ما نگفت کسی    ***      این حقیقت مپرس از اهل مجاز

پروین مناظره «سیر و پیاز» را نیز در دوران نوجوانی خود سروده است:

سیر، یک روز طعنه زد به پیاز      ***     که تو مسکین چقدر بد بوئی

گفت، از عیب خویش بی‌خبری     ***     زان ره از خلق، عیب میجوئی

در زمان پروین، روزنامه و وسایل ارتباط جمعی به شکل امروز وجود نداشت. پروین از طریق پدرش با موضوع های اجتماعی مطلع می شد. بنابراین، پروین در شعرهایش به موضوع هایی مثل ظلم ستیزی، فقر، عدالت و مسائل اخلاقی می پرداخت. علاوه بر آن، پروین در شعرهایش از اندیشه های مولانا و عطار نیز بهره می برد.

قطعه های «اشک یتیم»، «مست و هشیار»، «ای مرغک»، «پند و نصیحت»، «آرزوی پرواز»، «متاع جوانی»، «لطف حق»، «جامه عرفان»، «زنجره و مور»، «یاد یاران»، «مور و سلیمان» از جمله شعرهای معروف پروین اعتصامی هستند.

پروین اعتصامی به دلیل استفاده از «مناظره» و «پرسش و پاسخ» برای بیان مفاهیم در میان شاعران فارسی مشهور شده است. این مناظره ها، میان انسانها، جانوران، گیاهان و حتی انواع اشیا نظیر سوزن و نخ هم در شعرهای پروین دیده می شوند.

شعر مست و هشیار از پروین اعتصامی

محتسب، مستی به ره دید و گریبانش گرفت     ***     مست گفت: ای دوست، این پیراهن است، افسار نیست

گفت: مستی، زان سبب افتان و خیزان میروی    ***    گفت: جرم راه رفتن نیست، ره هموار نیست

گفت: میباید تو را تا خانه قاضی برم                ***    گفت: رو صبح آی، قاضی نیمه ‌شب بیدار نیست

گفت: نزدیک است والی را سرای، آنجا شویم      ***    گفت: والی از کجا در خانه خمار نیست

گفت: تا داروغه را گوئیم، در مسجد بخواب       ***    گفت: مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست

گفت: دیناری بده پنهان و خود را وارهان         ***    گفت: کار شرع، کار درهم و دینار نیست

گفت: از بهر غرامت، جامه‌ات بیرون کنم          ***    گفت: پوسیدست، جز نقشی ز پود و تار نیست

گفت: آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه         ***    گفت: در سر عقل باید، بی کلاهی عار نیست

گفت: می بسیار خوردی، زان چنین بیخود شدی   ***   گفت: ای بیهوده گو، حرف کم و بسیار نیست

گفت: باید حد زند هشیار مردم، مست را         ***    گفت: هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست

پرسش و پاسخ

بعد از خواندن این درس، به پرسش های زیر در کامنت پاسخ دهید.

1. آیا شما قبل از خواندن این درس با پروین اعتصامی آشنا بودید؟
2. چه چیزی در زندگینامه پروین اعتصامی برای شما جالب بود؟
3. پروین اعتصامی از چه موضوع هایی در شعرهای خود استفاده می کرد؟
4. چه چیزی پروین اعتصامی را در میان شاعران فارسی مشهور کرده است؟